توسط : نورپردازی شهری نه تنها نقش مهمی در زیباسازی فضاهای عمومی ایفا می‌کند، بلکه امنیت، آرامش و هویت بصری شهرها را نیز افزایش می‌دهد. با این حال، تجهیزات نورپردازی شهری دائماً در معرض آسیب‌های مختلفی مانند شرایط آب‌وهوایی نامناسب، نوسانات برق، تخریب عمدی و فرسودگی قرار دارند. بنابراین شناخت راهکارهای اصولی برای محافظت از این تجهیزات، امری حیاتی در طراحی و اجرای پروژه‌های روشنایی شهری محسوب می‌شود.
انتخاب تجهیزات مقاوم و استاندارد
اولین و مهم‌ترین گام در حفاظت از تجهیزات نورپردازی همچون ریسه نورپردازی شهری، انتخاب صحیح و اصولی تجهیزات است. این تجهیزات باید ویژگی‌های زیر را داشته باشند:
- استاندارد IP بالا (مانند IP65 یا بیشتر) برای مقاومت در برابر نفوذ آب و گردوغبار
- جنس بدنه مقاوم در برابر زنگ‌زدگی، UV و ضربه (مثلاً آلومینیوم آنودایز یا فولاد ضدزنگ)
- سیستم‌های خنک‌کننده مناسب برای جلوگیری از داغ‌شدن و سوختن چراغ‌ها
- مقاومت در برابر نوسانات برق از طریق درایورهای باکیفیت و سیستم‌های محافظتی داخلی
استفاده از تابلوهای برق استاندارد با حفاظت کامل
تابلوهای برق مورد استفاده برای سیستم‌های روشنایی باید دارای امکانات زیر باشند:
- فیوز و کلید محافظ جان
- محافظ ولتاژ (Surge Protection)
- سیستم ارتینگ اصولی برای تخلیه جریان‌های نشتی
- قابلیت مانیتورینگ از راه دور (در سیستم‌های هوشمند)
نصب صحیح تجهیزات توسط افراد متخصص
بسیاری از آسیب‌های واردشده به تجهیزات نورپردازی، ناشی از نصب نادرست یا غیراصولی آن‌هاست. نصب باید به گونه‌ای انجام شود که موارد زیر رعایت شود:
- زاویه مناسب نصب برای جلوگیری از جمع‌شدن آب باران یا برف
- استفاده از پایه‌های مستحکم و مقاوم در برابر زلزله و باد
- نصب کابل‌ها در داخل لوله‌های استاندارد برای جلوگیری از جویده شدن توسط حیوانات
- رعایت فاصله مناسب از درختان، وسایل نقلیه و دیگر موانع
انجام بازرسی و نگهداری دوره‌ای
تجهیزات نورپردازی مانند هر سیستم صنعتی دیگری نیاز به نگهداری منظم دارند. برنامه‌ریزی برای بازدیدهای دوره‌ای می‌تواند عمر تجهیزات را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد:
- بررسی سلامت لامپ‌ها و تعویض به‌موقع آن‌ها
- تمیز کردن لنزها و بدنه برای حفظ شدت نور
- تست سیستم برق و فیوزها
- بررسی وضعیت کابل‌ها، کانکتورها و پایه‌ها
استفاده از تجهیزات ضدسرقت و ضدتخریب
در برخی مناطق، یکی از تهدیدهای مهم برای تجهیزات نورپردازی، تخریب عمدی یا سرقت است. راهکارهای مقابله با این مشکل عبارت‌اند از:
- استفاده از پایه‌های بلندتر یا در دسترس‌نبودن تجهیزات
- استفاده از پیچ‌های مخصوص ضدسرقت
- تعبیه دوربین نظارتی یا سنسورهای حرکتی در نقاط حساس
- رنگ‌آمیزی یا کدگذاری تجهیزات برای شناسایی راحت‌تر
مقاومت در برابر شرایط آب‌وهوایی
آب‌وهوای هر منطقه (رطوبت بالا، گردوغبار، بارندگی، برف، یخ‌زدگی، طوفان و…) تأثیر مستقیم بر عملکرد تجهیزات نورپردازی دارد. برای مقابله با این موارد:
- استفاده از آب‌بندهای سیلیکونی و لاستیکی در اتصالات
- استفاده از درپوش‌های مقاوم و سیستم تهویه در داخل چراغ‌ها
- طراحی سیستم زهکشی برای جلوگیری از جمع شدن آب باران
- استفاده از ریسه‌های نوری مقاوم در برابر رطوبت و گرمای بالا، مانند ریسه بلوطی هفت رنگ
هوشمندسازی سیستم‌های روشنایی
استفاده از سیستم‌های روشنایی هوشمند شهری (Smart Lighting) به مدیریت بهتر و افزایش طول عمر تجهیزات کمک می‌کند:
- امکان تنظیم شدت نور بر اساس زمان یا شرایط محیطی
- کاهش مصرف انرژی در ساعات کم‌رفت‌و‌آمد
- شناسایی سریع تجهیزات معیوب از طریق مانیتورینگ مرکزی
- فعال‌سازی سیستم هشدار در صورت تخریب یا نوسانات برق
مستندسازی و مدیریت دارایی‌ها
داشتن بانک اطلاعاتی دقیق از تجهیزات، تاریخ نصب، عمر مفید، دفعات تعمیر، مکان دقیق نصب و غیره به مدیریت بهتر و پیش‌بینی خرابی‌ها کمک شایانی می‌کند. نرم‌افزارهای مدیریت دارایی شهری (Asset Management Systems) این امکان را به شهرداری‌ها و پیمانکاران می‌دهند.
